[17.III.2013] Kwestia balansu...

Dziś, moi drodzy czytelnicy, popiszemy sobie na temat drażniącej kwestii balansu. Tak, wiem, dwa dni przerwy, dwa dni bez tekstów, ale mam dobrą wymówkę! Albowiem tako rzekę, iże czas, którym powinienem przeznaczyć na przelewanie moich myśli na nobliwą czcionkę znalazł nowe zastosowanie w postaci malowania modeli – aktywacja pełną gębą, aż czuję wewnętrzne spełnienie z każdym pociągnięciem pędzla. Jakby tego było mało to uznałem, że pięć tekstów w tygodniu to zdecydowanie wystarczająca liczba, i dwa losowe dni na siedem mogę sobie odpuścić i albo powolutku kroić większe teksty, albo poświęcić czas na inne zabawy. Tak więc pięć wpisów na siedem dni, jak bogowie dopomogą, będzie idealnie!

A teraz do tematu – balans. Czym jest ów mistyczny balans, kiedy mówimy o grach? To zrównoważenie wewnętrzne systemu, złoty środek takie komponowania zasad, by wszystko potrafiło posiadać swoją wyraźną rolę podczas zabawy bez ostrego nakierowania na preferencję tylko dostępnych elementów. Zbyt złożone? Po prostu chodzi o to, by żadna zasada czy mechanika czy też ich zbiór, którym tak naprawdę z punktu gry stanowią jednostki, nie była ani zbyt słaba, ani za silna. Jeżeli bowiem jest zbyt słaba, to /ssie/ i nikt o zdrowych zmysłach nie będzie jej wystawiał na stołach wiedząc, że wydając punkty na zakup ów jednostki ludzie będą nawet patrzeć na niego z pobłażaniem. Jednostka za mocna też nie jest dobra, bo nie tylko pogłębia problem z balansem, czyniąc nawet solidne jednostki słabymi poprzez kontrast, ale zwyczajnie łamie zabawę rozgrywki – nie tylko dlatego, że nagle wszystkie listy zaczynają wyglądać tak samo, bo jednostka jest /obowiązkowa/, kiedy chce się walczyć na poważnie – ale głównie dlatego, że w porównaniu do armii czy też frakcji, które nie posiadają na swoich listach ów przegiętych jednostek daje to wyraźną przewagę. Idealnym stanem jest więc dążenie do jak najbardziej zbalansowanych jednostek i armii.

Czemu jest z tym taki problem? Bo to w cholerę trudna sztuka. Weźmy przykład Warhammera 40k – mamy /15/ armii. W każdej z nich jest tak ze 20-30 wpisów do listy armii, co razem daje circa 400 jednostek. Każda z tych jednostek posiada trochę statystyk, zasad specjalnych, uzbrojenia… Jak widzimy, kombinacji jest tonę, i gdyby chcieć sprawdzić funkcjonowanie nowej jednostki kontra wszystkie inne to proces testowania byłby niezwykle czasochłonny, a efekty i tak nieprecyzyjne, bo nie uwzględniają aktualnych sytuacji, jakie mogą się zdarzyć podczas rozgrywki.  Wszelkie próby założenia i określenia potencjału danej jednostki są więc troszkę czarną magią, wróżeniem z fusów i gorącą nadzieją – prawdziwe beta testy przeprowadzają gracze. Ale czy tak jest w istocie?

Chciałoby się napisać, że proces testowania nowych wpisów w kodeksach i armybookach GW jest żmudny, czasochłonny, a że developerzy i testerzy robią wszystko, by zagwarantować nam solidne listy armii z ciekawymi wpisami, takimi, by można było skonstruować na ich podstawie więcej niż ‘Jedną słuszną listę’, ale jakoś ciężko w to uwierzyć biorąc pod uwagę prostą sytuację jaką prezentuje nam rzeczywistość – gry Games Workshop są najbardziej niezbalansowanymi produktami na bitewniakowej scenie. Infinity, Warmachine, Dystopian Wars, Malifaux… każda z tych produkcji w mniejszym lub większym stopniu ma swoje problemy związane z balansem, ale na tle Warhammerów wyglądają na niemal perfekcyjnie, pod tym względem, dopracowane. Chcemy przykładu?

Wskażcie mi kodeks czy księgę armii, która na swojej liście nie posiada jednostek, których praktycznie nie widzicie na stołach. Ba, aktualnie zadałem to pytanie na forum Gloria Victis i dość szybko posypały się odpowiedzi wprawiając mnie nawet w śmiech! Wystawcie sobie, że zapomniałem zupełnie o istnieniu Flash Gitzów w kodeksie zielonych – za drodzy punktowo, bez modeli, zapomniani przez wszechświat i mający konkurencję, która błyszczy w każdej kategorii w porównaniu z nimi. Tyranidzi? Klasyka już od kilku edycji, czyli Pyrovore – jeżeli ktoś to to widział na stole, to gratulację, może sobie wykroić medal z ziemniaka. Konkurencja w tym samym slocie go miażdży a on sam w sobie nic tak naprawdę nie potrafi. Ani dobrze nie strzela, ani dobrze się nie klepie, no aż smutno popatrzeć. Eldarowie? Shining Spears. Jeden użytkownik zarzeka się, że widział ich na stole raz w ciągu swojego długiego żywota, i to w odległej Anglii, a na naszych stołach jeszcze nie uświadczył. Trudno się dziwić – punktowo droga, krucha jednostka do walki wręcz, która aktualnie jest w stanie walczyć wręcz na równych warunkach z innymi zadedykowanymi oddziałami do starć bezpośrednich. Chaos? Mutilatorzy – drogie, małe oddziały, niesprawne w walce wręcz, zajmują cenny slot na coś lepszego… Space Marine? Cóż, warto w ogóle wspomnieć, że waniliowy marines są jakby karani za to, że nie są ‘polegionowi’, i na dzień dzisiejszy każdy kodeks zakonny (*Wilczki, Aniołki w obu kolorach…*) oferuje znacznie więcej niż standardowe marynaty – ale nawet wśród przeciętnej listy znajdą się totalne odrzuty, jak Vanguard Veterans, którzy są mocni na papierze, ale kosztują tyle punktów, że dużo bardziej opłaca się wybrać Terminatorów szturmowych, w 10 przypadkach na 10. By nie było, że starsze kodeksy tylko oferują kapczatkę – Dark Angels, szóstoedycyjny kodycyl i jego ‘Vengeance Speeder’, który ma całkiem spore szanse, że sam się wysadzi w powietrze! Iście orkowa technologia w zakonie Adeptus Astartes. To tylko przykłady, a jakby samych smutnych jednostek było mało, to same armie można podzielić na widoczne ‘kategorie wagowe’. Spróbujcie sobie pograć Tau (*chociaż nowe już na horyzoncie!*) przeciwko Kosmicznym Wilkom czy nowym Demonom. Nie będzie to piękny widok.

Z czego to wynika?

Po pierwsze, sposobie wprowadzania nowości przez GW. Inifnity, Warmachine, Dystopian Wars… Praktycznie każdy inny system dostaje nowości regularnie rozprowadzone w czasie. Nie ma tak, że dana frakcja musi czekać nieraz kilka ładnych lat, by zobaczyć coś nowego, lecz każda dostaje po trochę nowości regularnie, dzięki czemu żadna frakcja nie zostaje w tyle, porzucona i zapomniana. No dobrze, ktoś może powiedzieć, że tak musi być! Że GW działa w innej skali i na innej strukturze, i nie wydają oni książek dodających nowości do każdej frakcji, lecz raczej całościowe kodeksy, a wprowadzanie pojedynczych nowości nie jest możliwie, bo gra nie jest w skali  skirmishowej. I, moi drodzy, jest to straszliwie gówniany argument. Spójrzmy na Flames of War – gra, która z całą pewnością skirmishem nie jest, a działa tak, ze kiedy wydaje nowy dodatek / suplement, to zamiast tworzyć pojedynczną księgę armii dla jednej frakcji, to w książce oferuje nowości do większości z nich. Na tej samej zasadzie działają wszystkie gry Spartan Games, które skirmishami też nie są. Ba! Sam Games Workshop ma na koncie takie dodatki, jak książki do Apokalipsy… pytanie brzmi, czemu nie mogliby przejść na taki system? Zamiast wydawać kodeksy dla jednej frakcji tworzyć dodatki nawet z 1-2 nowinkami dla części frakcji? Nawet taka metoda nie wyklucza pisania i wydawania całych kodeksów raz na jakiś czas, a byłaby w stanie zmniejszyć czas oczekiwania na coś świeżego do swojej armii… Ot, marzenia ściętej głowy.

Po drugie, coś, co nazywam balansem weryfikowanym przez rynek. Że plotę? No dobrze... Teraz się was kulturalnie zapytam... Kto kupował Screamery Tzeentcha przed zmianą, która zrobiła z nich największych demonicznych koksów? Nagle w sieci pojawiły się armie i fotki tychże wypchanych płaszczkami po brzegi. Pamiętacie premierę demonów? Kiedy byli najbardziej przegiętą armią do WFB, 'brejkającą wszystkie rule' i w ogóle, jeżdżącą po innych armiach jak dupą po prześcieradle? Wtedy wszyscy pisali, że potęga nowych demonów brała się z tego, że metalowe figsy demonów nie schodziły przez długi czas ze sklepowych półek (*były wtedy jeszcze metalowe*), a jako że demony z dnia na dzień tak naprawdę stały się nowym królem wzgórza GW przestało mieć problemy ze sprzedażą starych modeli. Mroczne Elfy? Kto grał na czarnych strażnikach z Naggaroth? Nikt (*za wyjątkiem Arteina*), dopóki nowy armybook nie zrobił z nich fajnej jednostki, i fakt, że były w metalu nagle nie odrzucał ludzi od ich kupna. Chaos Spawny? Nowy kodeks marynatów zrobił z nich całkiem użyteczne jednostki i GW już też nie musi się martwić o sprzedaż tychże  Podobnie działa Nerfbat - Monolity każdy stary Nekron ma, więc nie ma parcia na ich sprzedaż, ale nowinki muszą schodzić, więc muszą być użyteczne. Carnifexy każdy robalowy gracz miał na tony, bo poprzednia edycja była całkiem na Godzillę nastawiona, więc Karnisze dostały po tyłku na rzecz nowych stworów...

Często problem z balansem nie jest też winą samego autora w sensie stricte, lecz raczej formą niedopatrzenia – oto, całkiem solidna jednostka siedzi sobie w kodeksie, gdzie po prostu wszystkie inne opcje z danego slotu są zwyczajnie lepsze. Gracz ma dużo bardziej atrakcyjne jednostki do wydania swoich punktów i w ten sposób np. Skyclaws w Kosmicznych Wilkach nie są zbyt kochani. Possessedzi dostali boosta wraz z nadejściem nowej edycji ale ponownie nie widzą gry, bo konkurencja jest zwyczajnie za silna. Genokrady? Niegdyś nie widziało się robali na stole bez złodziei spodni, dzisiaj jak ktoś je wystawia, to się na niego ludzie dziwnie patrzą, albo nucą, że hardkorowy klimaciarz. Po prostu, wysiada na tle konkurencji albo też nagłe wprowadzenie nowej armii, nowych listy i jednostek u innych czyni z całkiem dobrych żołnierzy jednostkę zapomnianą – jak chociażby wilczy zwiadowcy kosmicznych wilków, którzy też już nie za często widzą akcję.

Co z tego wynika?

Ciśnienie. Przede wszystkim ciśnienie. Ale zacznijmy od tego, że trzeba przynajmniej oddać Games Workshop przyjacielskie kiwnięcie głowy, bo widać, że coś się zmieniło i że się starają. Wychodzi im to różnie, ale chyba nikt z ręką na sercu nie powie na głos, że nowe edycje ich systemów znacznie nie wyrównały pola walki. Nowa edycja WFB jeszcze przed premierami nowych ksiąg armii znacznie zbalansowała zabawę, tak samo jak nowa Czterdziestka, a trzy kodeksy, jakie mamy dotychczas również prezentują się całkiem konkretnie poukładane, zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie. Kiedy już napisałem tę małą pochwałę, wróćmy do ciśnienia. A jest ono takie, jakie można się spodziewać w obliczu braku solidnego balansu – płacz uciśnionych i formowanie wymówek. „Wygrałeś, bo gram Tau.” To, że przeciwnik akurat mógł być lepszym graczem nie ma znaczenia. W końcu grałem Tau, a to armia, która musi przegrywać, bo ma kodeks sprzed dekady. „Wygrałeś, bo grasz Kosmicznymi Wilkami!” Tutaj oskarżenie, wyrzut – jak on śmie kopać mi tyłek i się z tego cieszyć, skoro gra, jak każdy wie, przegiętą armią, samograjem? Teraz obracamy kota ogonem, on wygrał nie dlatego, że ja gram słabą armią, ale on /specjalnie/ wybrał mocniejszą, by mi nakopać. Wygrana w obu wersjach się nie liczy! Smutne, prawda?

Oczywiście, to radykalne przypadki – nadal istnieją gracze, którzy zdają sobie sprawę z tego, że gra mimo wszystko wymaga ogarnięcia, podejmowania dobrych taktycznie decyzji, wykorzystywanie błędów przeciwnika. Słowem, umiejętności i wiedzy o grze. Fakt grania taką czy śmaką armią ma na to wszystko wpływ zaledwie cząstkowy. Ale to nikomu jeszcze nie przeszkadza w Narzekaniu w stylu wolnym – naszym sporcie narodowym, hah!

Czy da się coś z tym zrobić. Pewnie. Przykładowy sposób już nawet podałem! Ale szansa na to, że Games Workshop zmieni swój z dawna utarty schemat działania, który im się sprawdza i przynosi zyski, jest… Żadna. Ot, marzenia i pisanie listy życzeń. A póki co, jeżeli komuś problem z balansem bardzo przeszkadza, to zamiast jęczeć i psuć powietrze w wyziewach nienawiści (*bo i takie przypadki się zdarzają!*) zapraszamy do gier innych producentów, gdzie ten problem nie występuje w takiej skali, jeżeli w ogóle! Na dzisiaj to wszystko, mili czytelnicy. Pora sięgnąć po pędzelki i zabrać się za malowanie!